Αγχώδεις Διαταραχές

Tα περισσότερα άτομα αισθάνονται κατά διαστήματα άγχος και αυτό είναι μια φυσιολογική συναισθηματική αντίδραση. Το άγχος θεωρείται μη φυσιολογικό, όταν επηρεάζει τις καθημερινές μας δραστηριότητες και μας εμποδίζει από το να έχουμε μια φυσιολογική ζωή. Οι αγχώδεις διαταραχές διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες. Όλες έχουν ως κοινό σύμπτωμα το άγχος και όλες αντιμετωπίζονται με ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή.

 

Τι είναι το άγχος;

Όταν τα άτομα είναι αγχωμένα, αισθάνονται φόβο και ένταση. Επιπλέον, ενδέχεται να παρουσιάζουν ένα ή και περισσότερα δυσάρεστα σωματικά συμπτώματα, όπως για παράδειγμα: ταχυκαρδία, καρδιοπαλμία, αίσθημα αδιαθεσίας, τρέμουλο (τρόμος), εφίδρωση, ξηροστομία, πόνο στο στήθος, κεφαλαλγία και γρήγορη αναπνοή. Τα σωματικά συμπτώματα προκαλούνται εν μέρει από τον εγκέφαλο, ο οποίος στέλνει πολλά μηνύματα μέσω των νεύρων σε διάφορα σημεία του σώματος. Ο εγκέφαλος εκκρίνει ορμόνες και χημικές ουσίες που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Αυτές οι ουσίες προκαλούν τα σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα του άγχους.

​

Φυσιολογικό και μη φυσιολογικό άγχος

Το φυσιολογικό άγχος είναι μια συναισθηματική αντίδραση χρήσιμη για κάθε άτομο. Για παράδειγμα, τα περισσότερα άτομα θα αισθάνονταν άγχος σε περίπτωση που απειλούνταν από ένα επιθετικό άτομο, ή πριν από ένα σημαντικό αγώνα. Το άγχος θεωρείται μη φυσιολογικό όταν είναι δυσανάλογο σε σχέση με την αγχώδη κατάσταση την οποία το άτομο έχει βιώσει ή όταν εμφανίζεται χωρίς προφανή λόγο.

​

Τι είναι οι αγχώδεις διαταραχές;

Ενώ υπάρχουν διάφορες παθήσεις κατά τις οποίες το άγχος αποτελεί κύριο σύμπτωμα, οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν διαταραχές της διάθεσης με κοινό σύμπτωμα το παθολογικό άγχος και άλλα συμπτώματα βάση των οποίων διαχωρίζονται σε διάφορους τύπους. Οι βασικοί τύποι των αγχωδών διαταραχών είναι οι ακόλουθοι:

​

1. Διαταραχή μετατραυματικού στρες
Ένα σοβαρό τραύμα, όπως μια σοβαρή επίθεση ή ένα ατύχημα που έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του ατόμου, είναι πιθανό να προκαλέσει μετατραυματικό στρες. Τα συμπτώματα διαρκούν τουλάχιστον ένα μήνα και συχνά πολύ περισσότερο. Το άγχος είναι μόνο ένα εκ των συμπτωμάτων. Τα κύρια συμπτώματα του μετατραυματικού στρες είναι η αναβίωση του τραύματος γεγονός που είναι πολύ οδυνηρό. Το άτομο προσπαθεί να αποφύγει σκέψεις, συναισθήματα, συζητήσεις, τόπους, ανθρώπους, δραστηριότητες ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να πυροδοτήσει τις αναμνήσεις ή τις σκέψεις του τραύματος. Το αίσθημα ότι το άτομο είναι συναισθηματικά μουδιασμένο δυσκολεύει στο να νιώσει αισθήματα αγάπης. Η προοπτική για το μέλλον είναι συχνά απαισιόδοξη. Μπορεί το άτομο να χάνει το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που συνήθιζε να απολαμβάνει.

​

2. Κοινωνική Φοβία
Η Κοινωνική Φοβία (κοινωνική αγχώδης διαταραχή) αποτελεί ίσως τον πιο κοινό τύπο φοβίας. Τα άτομα με κοινωνική φοβία βιώνουν έντονο φόβο για αυτό που οι γύρω τους μπορεί να σκεφτούν για τους ίδιους ή για το πως μπορεί να τους κρίνουν. Επομένως, βιώνουν φόβο για κάθε επαφή τους με άλλα άτομα ή για την περίπτωση ομιλίας δημόσια σε επίσημες ή ανεπίσημες περιστάσεις ενώπιον άλλων ατόμων, ιδιαιτέρως αγνώστων. Τα άτομα βιώνουν φόβο ότι θα ενεργήσουν αμήχανα και ότι οι πράξεις τους θα κριθούν από τους άλλους ως ανόητες, ανεπαρκείς, βλακώδεις, απερίσκεπτες κ.λπ. Αυτό το γεγονός αλλάζει δραματικά την ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών.

​

3. Διαταραχή πανικού
Με τον όρο διαταραχή πανικού εννοούνται οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού. Η κρίση πανικού είναι μια έντονη επίθεση άγχους και φόβου που εμφανίζεται ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση και χωρίς προφανή αίτια. Τα σωματικά συμπτώματα του άγχους κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού είναι πολύ έντονα και περιλαμβάνουν: ταχυκαρδία, τρέμουλο, δύσπνοια, πόνους στο στήθος, αίσθημα λιποθυμίας, μούδιασμα ή τσιμπήματα και βελονιές. Κάθε κρίση πανικού διαρκεί κατά κανόνα 5-10 λεπτά, αλλά μερικές φορές και έως δύο ώρες.

 

4. Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή
Τα άτομα που πάσχουν από Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή, βιώνουν έντονο άγχος, αισθάνονται φόβο, ανησυχία και ένταση τις περισσότερες ημέρες και η κατάσταση αυτή εξακολουθεί να υφίσταται για μεγάλα διαστήματα. Το άγχος τους αφορά συνηθισμένες εργασίες όπως του σπιτιού ή της δουλειάς, αλλά ακόμη και ασήμαντα θέματα. Επιπλέον, συνήθως παρουσιάζεται νευρικότητα, κόπωση, ευερεθιστότητα, μυική ένταση και προβλήματα στον ύπνο.

​

5. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες ιδεοληψίες, καταναγκασμούς ή και τα δύο. Ιδεοληψίες ονομάζονται οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, οι οποίες προκαλούν άγχος ή αποστροφή. Κοινές ιδεοληψίες είναι ο φόβος για πιθανές μολύνσεις, για την ύπαρξη μικροβίων, για καταστροφές, για βία κ.λπ. Οι ψυχαναγκασμοί συνδέονται με τις σκέψεις ή τις ενέργειες που το άτομο αισθάνεται ότι πρέπει να πράξει ή να επαναλάβει. Το άτομο προβαίνει συνήθως σε μια ψυχαναγκαστική πράξη προκειμένου να ξεπεράσει το άγχος που του έχει προκαλέσει η ιδεοληψία. Ένα κοινό παράδειγμα ψυχαναγκαστικής πράξης είναι το επαναλαμβανόμενο πλύσιμο των χεριών, το οποίο συνοδεύει την αντιμετώπιση της ιδεοληψίας του φόβου για τη βρομιά ή τα μικρόβια. Περαιτέρω παραδείγματα ψυχαναγκαστικών πράξεων αποτελούν: ο επανειλημμένος καθαρισμός, ο έλεγχος, η καταμέτρηση, η επαφή και αποθήκευση αντικειμένων.

​

Πώς θεραπεύονται οι αγχώδεις διαταραχές και φοβίες;

Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι να επιτευχθεί μείωση των συμπτωμάτων έτσι ώστε το άγχος να μην εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν τη ψυχοθεραπεία και τη φαρμακευτική θεραπεία. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ζητάμε τη γνώμη του ειδικού γιατρού.

​

Φαρμακευτική θεραπεία

Αντικαταθλιπτικά
Τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία της κατάθλιψης, όμως συμβάλλουν και στη μείωση των συμπτωμάτων άγχους, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου τα άτομα δεν πάσχουν από κατάθλιψη. Πιο συγκεκριμένα, επιδρούν στουςνευροδιαβιβαστές, όπως η σεροτονίνη ή η νορεπινεφρίνη, οι οποίοι συνδέονται με την πρόκληση των συμπτωμάτων άγχους. Τα αντικαταθλιπτικά δεν έχουν άμεση δράση στον ασθενή, για το λόγο αυτό η λήψη τους θα πρέπει να συνεχίζεται για τουλάχιστον 2-4 εβδομάδες. Ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα των αντικαταθλιπτικών είναι ότι οι ασθενείς τα διακόπτουν ύστερα από μια εβδομάδα χορήγησης, θεωρώντας ότι δεν είναι αποτελεσματικά.

Όταν συνταγογραφείται ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο το άτομο θα πρέπει να μην εγκαταλείψει τη θεραπεία πριν από το ενδεδειγμένο από το γιατρό του χρονικό διάστημα. Τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι ηρεμιστικά και συνήθως δεν γίνονται εθιστικά.

​

Βενζοδιαζεπίνες
Οι βενζοδιαζεπίνες (κάποιες φορές αποκαλούνται ελαφρά ηρεμιστικά) αποτελούν πολύ κοινά συνταγογραφούμενα φάρμακα για την καταπολέμηση του άγχους. Συνήθως βελτιώνουν τα συμπτώματα, εν τούτοις είναι εθιστικά και σε περίπτωση που λαμβάνονται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των λίγων εβδομάδων πιθανώς να μειωθεί η δράση τους. Επίσης, ενδέχεται να προκαλέσουν υπνηλία. Η σύντομη χορήγηση των βενζοδιαζεπινών μέχρι και 2-3 εβδομάδες, αποτελεί ίσως μια επιλογή για την άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων του άγχους, η οποία είναι ασφαλής.

​

Βουσπιρόνη
Η Βουσπιρόνη συνταγογραφείται συνήθως για την αντιμετώπιση της Γενικευμένης αγχώδους διαταραχής. Πρόκειται για αγχολυτικό φάρμακο, το οποίο όμως διαφέρει από τις υπόλοιπες βενζοδιαζεπίνες και δεν κρίνεται εθιστικό. Παρότι ο μηχανισμός με τον οποίο λειτουργεί δεν έχει καταστεί σαφής, θεωρείται ότι επηρεάζει τη σεροτονίνη, δηλαδή τη χημική ουσία του εγκεφάλου που προφανώς εμπλέκεται στην πρόκληση των συμπτωμάτων άγχους.

​

Αλκοόλ και άγχος

Παρά το γεγονός ότι το αλκοόλ μπορεί να ανακουφίσει τα άτομα πρόσκαιρα από τα συμπτώματα άγχους, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι η κατανάλωσή του ενισχύει τη θεραπεία του άγχους, διότι μακροπρόθεσμα αυτό δεν συμβαίνει. Η κατανάλωση αλκοόλ με σκοπό την ηρεμία των νεύρων έχει αντίθετα αποτελέσματα και οδηγεί και στον αλκοολισμό. Τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ (ή ναρκωτικών ουσιών) προκειμένου να καταπραΰνουν το άγχος τους, θα πρέπει
να συμβουλευθούν γιατρό.