​​​Πρόγραμμα Συμβουλευτικής Διαζυγίου 

«Divorce Without Court»​

​​

​

1. Το διαζύγιο ως εμπειρία.

​

Το διαζύγιο είναι μία από τις πιο στρεσογόνες εμπειρίες ζωής. Σύμφωνα με το DSM, συνοδεύεται από συναισθηματικές και πρακτικές απώλειες που συχνά οδηγούν σε ψυχολογικές δυσκολίες.

​

Το πρόγραμμα Συμβουλευτικής Διαζυγίου που προσφέρεται στηρίζεται στη φιλοσοφία του βιβλίου «Divorce Without Court: A Guide to Mediation & Collaborative Divorce», που προάγει μια συνεργατική, εξωδικαστική και πιο ανθρώπινη προσέγγιση στον χωρισμό. Στόχος είναι να μειωθεί ο πόνος και η ένταση της διαδικασίας, να αποφευχθούν οι παρατεταμένες συγκρούσεις και να διασφαλιστεί η φροντίδα των παιδιών και η αξιοπρέπεια των γονέων.

​

Οι πρώην σύζυγοι μπορεί να εκδηλώσουν νέες μορφές συμπεριφοράς που δυσκολεύουν την καθημερινότητα και την αναδιοργάνωση των προτεραιοτήτων τους. Εάν προϋπάρχουν ψυχολογικές ή ψυχιατρικές δυσκολίες, αυτές συνήθως εντείνονται.

 

Οι δικαστικές διαμάχες για επιμέλεια, διατροφή ή περιουσιακά ζητήματα, η αλληλοκατηγορία και οι συγκρούσεις επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το ήδη δύσκολο πλαίσιο.

​

2. Οι διαστάσεις του διαζυγίου.

​

Κάθε διαζύγιο δεν είναι μόνο νομικό γεγονός, αλλά εμπεριέχει έξι παράλληλους «χωρισμούς»:

​

• Συναισθηματικό διαζύγιο – θλίψη, θυμός, ενοχές, απώλεια.

• Νομικό διαζύγιο – η λήξη του γάμου μέσα από τη δικαστική ή εξωδικαστική διαδικασία.

• Οικονομικό διαζύγιο – η κατανομή περιουσίας, οικονομικών και διατροφής.

• Γονεϊκό διαζύγιο – επαναπροσδιορισμός του γονεϊκού ρόλου και της ανατροφής των παιδιών.

• Κοινωνικό διαζύγιο – αλλαγές στο οικογενειακό, φιλικό και κοινωνικό περιβάλλον.

• Ψυχολογικό διαζύγιο – η πορεία της εσωτερικής αποδέσμευσης και η δημιουργία νέας ταυτότητας.

​

Η κατανόηση αυτών των διαστάσεων είναι απαραίτητη για μια πιο ομαλή προσαρμογή.

​

3. Διαζύγιο και επιπτώσεις στα παιδιά.

​

Ο χωρισμός ενός ζευγαριού επηρεάζει βαθιά τα παιδιά. Το πώς θα βιώσουν το διαζύγιο εξαρτάται από την ηλικία τους, το αναπτυξιακό τους στάδιο, το φύλο τους και – κυρίως – τον τρόπο που οι γονείς θα το χειριστούν.

​

Εάν ο χωρισμός αντιμετωπιστεί με ευαισθησία και συνέπεια, τα παιδιά μπορούν να διαχειριστούν τις αλλαγές και να βρουν εσωτερική ισορροπία.

​

Ανά ηλικιακή φάση:

​

• Προσχολική ηλικία: έχουν περιορισμένη κατανόηση, αλλά μεγάλη ανάγκη για σιγουριά. Φοβούνται την εγκατάλειψη, εμφανίζουν άγχος αποχωρισμού, διαταραχές ύπνου ή επιθετική συμπεριφορά.

​

• Σχολική ηλικία: συχνά ενοχοποιούν τον εαυτό τους («αν ήμουν καλό παιδί, οι γονείς δε θα χώριζαν»). Μπορεί να εμφανίσουν πτώση στη σχολική επίδοση, θλίψη, θυμό ή υπερβολική προσπάθεια να ευχαριστήσουν.

​

• Εφηβεία: βιώνουν τον χωρισμό ως απειλή στην ταυτότητά τους. Μπορεί να επαναστατήσουν, να απομακρυνθούν συναισθηματικά ή να ταυτιστούν με τον έναν γονέα. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πειραματισμού με επικίνδυνες συμπεριφορές.

 

Πώς μιλάμε στα παιδιά για το διαζύγιο;

​

• Χρησιμοποιούμε απλή και κατανοητή γλώσσα, αποφεύγοντας περίπλοκες έννοιες και λεπτομέρειες που μπορεί να τα μπερδέψουν.

​

• Τονίζουμε με σαφήνεια ότι δεν φέρουν καμία ευθύνη για το διαζύγιο, ώστε να μειωθεί το αίσθημα ενοχής που συχνά νιώθουν τα παιδιά.

​

• Διαβεβαιώνουμε με συνέπεια για τη συνεχή αγάπη και φροντίδα («θα σε αγαπάμε πάντα», «θα είμαστε πάντα δίπλα σου»), γιατί τα παιδιά χρειάζονται σταθερά και επαναλαμβανόμενα μηνύματα ασφάλειας.

​

• Εξηγούμε ποιες αλλαγές θα υπάρξουν στην καθημερινότητα (π.χ. ποιος θα τα πηγαίνει σχολείο, πού θα μένουν, πώς θα περνούν τις γιορτές), αλλά τονίζουμε και τι θα μείνει ίδιο (π.χ. η αγάπη των γονιών, η παρουσία και των δύο στις ζωές τους).

​

• Ανακοινώνουμε το διαζύγιο μαζί, οι δύο γονείς, με κοινό μήνυμα, ώστε να μη δημιουργηθεί αίσθημα σύγχυσης ή άνισης ευθύνης.

​

• Δίνουμε χώρο για ερωτήσεις και έκφραση συναισθημάτων, ακόμη και αν αυτά είναι δύσκολα (θυμός, φόβος, στενοχώρια). Δεν τα απορρίπτουμε, αλλά τα αναγνωρίζουμε.

​

• Χρησιμοποιούμε παραδείγματα και εικόνες ανάλογα με την ηλικία:

  • Στα μικρά παιδιά μπορούμε να πούμε ότι «η μαμά και ο μπαμπάς δεν μπορούν πια να ζουν στο ίδιο σπίτι, αλλά και οι δύο θα συνεχίσουν να είναι γονείς σου».

  • Στα μεγαλύτερα παιδιά και εφήβους μπορούμε να δώσουμε περισσότερες πρακτικές λεπτομέρειες και να τα καλέσουμε να εκφράσουν τις απορίες τους.

​

• Επαναλαμβάνουμε συχνά ότι το διαζύγιο είναι μια απόφαση των ενηλίκων και αφορά τη σχέση του ζευγαριού, όχι τη σχέση τους με τα παιδιά.

​

• Είναι σημαντικό να ακούμε ενεργά: να επιτρέπουμε στα παιδιά να εκφράζουν ανησυχίες, φόβους ή ακόμα και φανταστικά σενάρια, και να τα καθησυχάζουμε με αλήθεια και σταθερότητα.

​

• Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους (σχολείο, φίλοι, χόμπι) ώστε να διατηρηθεί η συνέχεια της ζωής τους και να αισθάνονται ότι δεν αλλάζουν όλα γύρω τους.

​

• Διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουν να έχουν σταθερές σχέσεις και με τους δύο γονείς και ότι δεν θα χρειαστεί να «επιλέξουν» πλευρά.

 

4. Τι βιώνουν γονείς και παιδιά;

 

Οι γονείς

​

Το διαζύγιο μοιάζει με πένθος, απώλεια της σχέσης, της οικογένειας όπως ήταν, αλλά και των ονείρων για το μέλλον.

Συναισθήματα που συχνά βιώνουν:

​

• Θλίψη και κατάθλιψη

• Θυμό και οργή

• Ενοχές (ειδικά ο γονέας που ζήτησε τον χωρισμό)

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθηση αποτυχίας

• Σοκ και τραύμα

• Άγχος και ανασφάλεια για το μέλλον

 

Τα παιδιά

​

Βιώνουν:

​

• Θρήνο για την οικογένεια που χάνεται

• Ανασφάλεια και φόβο για νέες απώλειες

• Ενοχές («ίσως φταίω εγώ»)

• Σύγχυση για το πού θα μένουν, με ποιον θα περνούν γιορτές

• Παλινδρόμηση (π.χ. ενούρηση, φόβος για μοναξιά)

 

5. Κακό και καλό διαζύγιο.

 

Κακό διαζύγιο:

​

• Συνεχείς συγκρούσεις και κατηγορίες

• Χρήση των παιδιών ως «μεταφορείς»

• Απαξίωση του άλλου γονέα

• Παραμέληση των συναισθηματικών αναγκών των παιδιών

 

Καλό διαζύγιο:

​

• Σεβασμός και συνεργασία

• Διατήρηση της γονεϊκής συμμαχίας

• Μιλούν θετικά ο ένας για τον άλλον

• Συνεργάζονται πρακτικά στην καθημερινότητα («να περάσετε όμορφα»)

• Σταθεροί κανόνες και στις δύο οικογένειες

 

6. Νέες σχέσεις μετά το διαζύγιο.

​

Η δημιουργία νέας σχέσης είναι φυσική και υγιής εξέλιξη. Ωστόσο απαιτείται προσοχή, ειδικά ως προς το πώς παρουσιάζεται στα παιδιά.

 

Ανά ηλικία:

​

• Μικρά παιδιά: χρειάζονται διαβεβαίωση ότι ο νέος σύντροφος δεν θα αντικαταστήσει τον άλλο γονέα. Η παρουσίαση πρέπει να είναι απλή («ένας φίλος της μαμάς/του μπαμπά»).

• Σχολικής ηλικίας: είναι πιθανό να νιώσουν ζήλια ή να ανησυχήσουν για το αν θα χάσουν τον χρόνο και την προσοχή του γονιού. Χρειάζονται σαφήνεια και διαβεβαίωση.

• Έφηβοι: μπορεί να αντιδράσουν με θυμό ή ειρωνεία, θεωρώντας τον νέο σύντροφο απειλή για τη σχέση με τον γονέα τους. Χρειάζονται χρόνο, διάλογο και σεβασμό στα όριά τους.

 

Βασικές οδηγίες:

​

• Η γνωριμία γίνεται σταδιακά, μόνο όταν η σχέση είναι σταθερή.

• Δίνεται χώρος στα παιδιά να εκφράσουν συναισθήματα, ακόμη και αρνητικά.

• Αποφεύγεται να ζητηθεί η «άδεια» του παιδιού, αλλά δίνεται σαφές μήνυμα ότι παραμένει προτεραιότητα.

• Εάν ο νέος σύντροφος έχει παιδιά, απαιτείται προετοιμασία και αργός ρυθμός ένταξης.

 

7. Οικογενειακή Διαμεσολάβηση.

​

Η οικογενειακή διαμεσολάβηση είναι μια δομημένη, εξωδικαστική διαδικασία που επιτρέπει στους πρώην συντρόφους να επιλύσουν τις διαφορές τους με τη βοήθεια ενός ουδέτερου και ειδικά εκπαιδευμένου τρίτου – του διαμεσολαβητή.

​

Σε αντίθεση με τη δικαστική διαδικασία, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από τον δικαστή, στη διαμεσολάβηση οι ίδιοι οι γονείς διατηρούν τον έλεγχο και αποφασίζουν για το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους. Επίσης, σε αντίθεση με τη θεραπεία ζεύγους που εστιάζει στη βελτίωση της σχέσης, η διαμεσολάβηση στοχεύει σε πρακτικές συμφωνίες για την οργάνωση της ζωής μετά τον χωρισμό.

​

Ο ρόλος του διαμεσολαβητή:

​

• Παραμένει ουδέτερος

• Διασφαλίζει ισότιμο διάλογο

• Βοηθά στην έκφραση αναγκών

• Ενθαρρύνει κοινά αποδεκτές λύσεις

• Μετατρέπει τις συμφωνίες σε σαφή και εφαρμόσιμα σχέδια

 

Στάδια της διαδικασίας:

​

1. Αρχική συνάντηση – ενημέρωση για τον ρόλο και τη διαδικασία.

2. Καταγραφή θεμάτων – επιμέλεια, επικοινωνία, οικονομικά, κατοικία.

3. Συνεδρίες διαπραγμάτευσης – αναζήτηση δίκαιων λύσεων.

4. Συμφωνία – γραπτή καταγραφή και υπογραφή.

 

Ζητήματα που ρυθμίζονται:

​

• Επιμέλεια και γονική μέριμνα

• Πρόγραμμα επικοινωνίας

• Διατροφή παιδιών και/ή συζύγου

• Χρήση οικογενειακής στέγης

• Κατανομή περιουσίας και οικονομικών

• Οργάνωση της καθημερινότητας των παιδιών

 

Οφέλη:

​

• Για τους γονείς: ταχύτερη, οικονομικότερη και συνεργατική διαδικασία.

• Για τα παιδιά: λιγότερες συγκρούσεις, περισσότερη σταθερότητα, αίσθηση ότι ακούγονται και οι δύο γονείς.

 

Θεσμικό πλαίσιο:

​

Η οικογενειακή διαμεσολάβηση είναι θεσμοθετημένη στην Κύπρο από το 2019 (Νόμος περί Διαμεσολάβησης σε Οικογενειακές Διαφορές). Η συμφωνία που προκύπτει έχει ισχύ εκτελεστού εγγράφου, εξασφαλίζοντας νομική κατοχύρωση και σταθερότητα.

​

8. Σε ποιους απευθύνεται το πρόγραμμα;

​

Η Συμβουλευτική Διαζυγίου απευθύνεται σε άτομα και ζευγάρια που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας:

​

• Σε όσους σκέφτονται το ενδεχόμενο χωρισμού και χρειάζονται καθοδήγηση πριν πάρουν την τελική απόφαση.

• Σε ζευγάρια που βρίσκονται ήδη στη διαδικασία χωρισμού ή διαζυγίου και χρειάζονται στήριξη για να διαχειριστούν τις αλλαγές με υγιή τρόπο.

• Σε γονείς που έχουν ήδη πάρει διαζύγιο και επιθυμούν βοήθεια ώστε να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και να ενισχύσουν τη συνεργασία τους για χάρη των παιδιών.

​​

9. Ο ρόλος της συμβουλευτικής.

​

Η Συμβουλευτική Διαζυγίου προσφέρει:

​

• Στήριξη στους γονείς για τη διαχείριση συναισθημάτων και αποφάσεων.

• Καθοδήγηση στους γονείς για το πώς θα μιλήσουν στα παιδιά.

• Ψυχοεκπαίδευση στα παιδιά ώστε να εκφράζουν τα συναισθήματά τους με ασφάλεια.

• Βελτίωση επικοινωνίας μεταξύ πρώην συντρόφων.

• Σχεδιασμό μιας νέας οικογενειακής πραγματικότητας με λιγότερη ένταση και περισσότερη σταθερότητα.

 

10. Συμπέρασμα.

​

Το διαζύγιο είναι αναμφισβήτητα μια δύσκολη και οδυνηρή εμπειρία. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να είναι καταστροφική. Με τη βοήθεια της συμβουλευτικής και της οικογενειακής διαμεσολάβησης, μπορεί να μετατραπεί σε μια διαδικασία συνεργασίας και σεβασμού, που προστατεύει τα παιδιά και επιτρέπει σε όλους να προχωρήσουν με αξιοπρέπεια και ελπίδα για το μέλλον.

​

Το ζητούμενο δεν είναι απλά να κλείσει ένα κεφάλαιο, αλλά να ανοίξει ένα νέο – με αυτογνωσία, ισορροπία και προοπτική.

​

Είμαστε εδώ για να σας στηρίξουμε.​

​